Ostra Brama w Wilnie – modlitwa o poranku

Ostra Brama w Wilnie – jest coś podniosłego w tym miejscu. Jeśli przyjdziemy tu rano, doświadczymy miejsca, które nie jest dla turystów. Liczy się obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej, liczą się modlitwy, liczy się nadzieja, że zostaną wysłuchane. Turyści przyjdą później, po mszy. I profanum przegoni stąd sacrum. 

Ostra Brama nie tylko dla turystów

Jest jeszcze przed dziewiątą rano, na ulicach nie ma tłumów turystów, oni dopiero budzą się po nocnych imprezach lub jedzą śniadanie w eleganckich hotelach. Jestem przy wejściu do Ostrej Bramy, blisko mnie kręcą się dwie dziewczyny z aparatami, ale to teraz nieistotne. Oprócz nas są ONE. To panie w wieku bardziej niż dojrzałym. Na głowach mają chusty, idą powoli, wspinają się po schodach, robią to z rozwagą, tak jak to robią alpiniści zdobywając szczyty kilkutysięczników, szanują swój oddech, rozkładają siły na całą trasę. Bo wiedzą, że nie mają ich już wiele.

W wąskim korytarzyku schodów panuje półmrok, tuż za drzwiami wisi kartka w której opiekunowie świątyni przepraszają za to, że remont schodów potrwa dłużej, bo powstał spór między nimi a urzędem konserwatora zabytków. Ale to nie przeszkadza, schody i tak są w dobrym stanie i wytrzymają jeszcze setki tysięcy pielgrzymów idących obejrzeć obraz i pomodlić się. Mieć nadzieję i wierzyć, że wszystko jest możliwe.

Starsze kobiety wytrwale pną się w górę, pewnie ta wędrówka to ich wyprawa dnia, pewnie to rytuał wyznaczający codzienny rytm życia. Otwierają drzwi, ale najpierw dotykają stóp wiszącego na krzyżu Jezusa, potem wchodzą w półmrok schodów prowadzących na górę do kaplicy. Ostra Brama. Schodek po schodku, na półpiętrze zatrzymała się jedna z nich, w skupieniu modli się na kolanach, inne, nieliczne, trzymając się barierki, idą dalej, robiąc co i rusz przystanki.

Kaplica i obraz co w Ostrej świeci Bramie

Głupio mi i niezręcznie tak obserwować je w tym przejściu, dlatego mijam szybko i idę dalej. Pokonuję schody i oto jestem. W małej salce, tuż obok księdza w konfesjonale, który czeka na skruszonych grzeszników, naprzeciw niego znajdują się drzwi – wejście do kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej. Małe pomieszczenie i mało tu miejsca. Pośrodku w pięknych zdobionych ramach wisi Obraz, pod ścianami siedzą ludzie. Niewielu ich jeszcze, jest wcześnie, dopiero się schodzą. Wzrok obecnych albo ucieka gdzieś w nieskończoność, starając się dosięgnąć boskiego absolutu, albo utkwiony jest w obliczu Matki Boskiej Ostrobramskiej. Modlą się o rzeczy dla nich ważne, nie wiem czy o nadzieję, czy o dobra materialne, czy o zdrowie. To nieistotne. Ważne, że dla nich jest ważne, że im daje nadzieję.

I czuję, że ja i mój wielki aparat fotograficzny jesteśmy tu teraz jakoś nie na miejscu. To jest czas na modlitwę, na turystów w moim rodzaju przyjdzie czas później. Zaleją tę małą kaplicę swoją masą i blaskiem niepotrzebnie włączonych fleszy. Będą się przepychali pod ścianami w poszukiwaniu lepszego ujęcia, będą kuksańce by wcześniej wejść do kaplicy. Każdy z wycieczki, która właśnie tu weszła, będzie chciał dostać się do środka. Za kilka godzin zobaczę tu panią, która będzie instruowała koleżankę, że musi zrobić jej zdjęcie jeszcze raz. Na tym, które zostało zrobione, wygląda na niedostatecznie rozmodloną. Zobaczę kobietę rugającą jakąś z wyglądu niepełnosprawną towarzyszkę, że źle składa ręce do modlitwy. I źle wyjdzie na zdjęciu. Zdjęcie, dla turystów to słowo klucz. Tak będzie za kilka godzin.

Teraz jest tu cicho, cisza przerywana pomrukiem modlitw. Nieistotne w jakim są języku, jeśli wierzą, to ich Bóg i tak rozumie. Nie będzie potrzebował tłumaczenia. Wychodzę z kaplicy Ostrej Bramy. Schodzę na ulicę i odwracam się, by jeszcze raz spojrzeć na otwarte okno przez które widać cudowny obraz… i wtedy zaczyna się msza. Ciszę poranka przerywają organy, zaraz za nimi podążają głosy.

Nie są czyste, nie wchodzą równo w melodie, ale w tej chwili to nieistotne. To ich miejsce i ich czas. Czas na sacrum, profanum przyjdzie po nabożeństwie. Nie rozróżniam słów dochodzących z otwartego okna, chociaż pewnie całość można sprowadzić do jednej pieśni „… o usłysz naszych wołań głos…”  Bo przecież wszystkie modlitwy, w każdym języku brzmią podobnie. I mają to samo znaczenie, a ludzie wierzą, że zostaną wysłuchani.

Ostra Brama w Wilnie – historia

Kaplica w Ostrej Bramie nie była „od zawsze”. To pozostałość tradycji, która w bramach wiodących do miast kazała umieszczać święte obrazy. Pewnie autorytet świętego miał pomagać w obronie, utrudniać wrogom sforsowanie bramy, a obrońcom dodawać sił. Tym sposobem w XVI wieku zaczęło powstawać miejsce, do którego udają się pielgrzymki i które w Panu Tadeuszu wspomniał Adam Mickiewicz.

Panno święta co jasnej bronisz Częstochowy i w Ostrej świecisz Bramie.

Faktem jest, że nie wiadomo kiedy w bramie pojawił się obecny obraz Matki Boskiej, nie wiadomo też kto go namalował. Ale gołym okiem widać, że miejsce jest ważne dla wiernych, że kaplica ewoluowała i z drewnianej, która spłonęła, stała się murowana i przetrwała już wieki. Przetrwała zabory, Rzeczpospolitą Obojga Narodów i pewnie Litwę też przetrwa, bo historia przez stulecia płata figle. Ale o tym przekonają się pewnie prawnuki naszych prawnuków. To co jest ważne tu i teraz, to remont, który przeprowadzany jest w kaplicy. Okazuje się, że administratorzy Ostrej Bramy postanowili unowocześnić „obiekt” i zerwali starą posadzkę, zastępując ją nową. Cóż, Kopernik miał rację, pieniądz gorszy wypiera lepszy. A nowoczesność wypiera piękno starych rozwiązań. Nawet w jednej z największych atrakcji Wilna.

Aha, warto wyjść na ulicę za murami. Z tej perspektywy najlepiej widać, że Ostra Brama była po prostu częścią umocnień Wilna. Potężna baszta, mająca powstrzymać wrogów i nie dopuścić do sforsowania bramy. Zresztą, zobaczcie na zdjęciu.